18 maja Urząd Miasta Krakowa (Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego) odpowiedział na pismo Joli w sprawie zgromadzeń obywateli Ukrainy na Rynku Głównym w Krakowie i śpiewania przez nich hymnu Polski. Poniżej prezentujemy treść odpowiedzi.
Szanowna Pani,
w związku z mailem, nadesłanym przez Panią 16 maja 2023 roku, w sprawie wydania zakazu śpiewania hymnu Polski przez obywateli Ukrainy, którzy organizują zgromadzenia w Rynku Głównym informuję, że zasady odtwarzania hymnu Polski, w szerokim tego słowa znaczeniu, reguluje ustawa z 31 stycznia 1980 roku o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych. Zgodnie z art. 12 ust. 2, mówiącym, że „publicznie hymn państwowy wykonuje się lub odtwarza w szczególności w czasie uroczystości oraz świąt i rocznic państwowych”, uroczystości te nie są jedyną okazją do jego śpiewania. Jeżeli nie zostały naruszone zasady godności, powagi i spokoju, a osoby obecne podczas publicznego wykonywania lub odtwarzania hymnu stoją w postawie wyrażającej szacunek, zdejmują nakrycia głowy to nie może być mowy o wyrażaniu sprzeciwu, co do profanacji czy znieważaniu symboli narodowych (art. 14).
Ingerencja władz państwowych czy lokalnych w przebieg zgromadzenia jest mocno ograniczona, ponieważ w polskim systemie prawnym obowiązuje system notyfikacji zgromadzeń – w trybie ustawy z 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach, zgodnie z którym organizator ma obowiązek wyłącznie poinformowania organu gminy o planowanym zgromadzeniu. Gmina nie udziela zgody, ani nie wydaje decyzji w tym zakresie. Wszystkie zgromadzenia organizowane do tej pory przez obywateli Ukrainy były zgłaszane w sposób prawidłowy.
Gmina i organizatorzy marszów/zgromadzeń/pikiet działają w oparciu o obowiązujące prawo zapisane w Konstytucji RP, czyli prawo do wolności zgromadzeń. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 28 czerwca 2000 roku stwierdził np.: „Zgodnie z art. 57 konstytucji wolność zgromadzeń obejmuje wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i wolność uczestniczenia w nich. Wolność organizowania zgromadzeń oznacza w szczególności swobodę wyboru czasu i miejsca zgromadzenia, formy wyrażania poglądów oraz swobodne ustalanie przebiegu zgromadzenia prowadzenie obrad. Obowiązkiem władz publicznych jest nie tylko usunięcie przeszkód w zakresie korzystania z tak określonej sfery wolności i zaniechanie nieuzasadnionej ingerencji w tę sferę, ale również podjęcie pewnych kroków pozytywnych mających na celu urzeczywistnienie tego prawa”. W dalszej części wyroku Trybunał zauważył również: „W świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunatu Praw Człowieka w Strasburgu, ochrona konstytucyjna musi obejmować również zgromadzenia organizowane w celu wyrażania poglądów, które szokują, urażają lub wywołują niepokój”. W związku z faktem, że prawo do wolności zgromadzeń jest zapisane bezpośrednio w Konstytucji RP i w związku z okolicznością, że organy władzy publicznej są powołane do działań na rzecz urzeczywistniania tego prawa, Gmina Miejska Kraków nie może utrudniać organizowania zgromadzeń nawet w sytuacji, kiedy mogą one powodować subiektywne odczucie dyskomfortu. Podjęcie działań sugerowanych w korespondencji wymaga zmiany kilku ustaw, a nawet Konstytucji, nie leży więc w gestii władz samorządowych. Jeśli natomiast jest uzasadnione podejrzenie, że dane zgromadzenia naruszają obowiązujące zasady bezpieczeństwa lub przepisy prawa, obywatel może o tych okolicznościach powiadomić organy ścigania.
Mając na uwadze niedogodności, które wywoływane są przez liczne manifestacje i kontrmanifestacje, organizowane w ścisłym centrum Miasta, Pełnomocnik Prezydenta Miasta Krakowa ds. Kultury podjął rozmowy z Konsulem Generalnym Ukrainy w Krakowie w celu zminimalizowania tego problemu. Przedstawiciel Ukrainy również postrzega to zjawisko jako dodatkową komplikację w relacjach między naszymi krajami. Potwierdził również, że prowadzona przez niego placówka dyplomatyczna nie utożsamia się z tego typu wydarzeniami. Sprawa ta była także omawiana na spotkaniach Zintegrowanego Centrum Zarządzania Dziedzictwem oraz na spotkaniach z organizatorami tych zgromadzeń, co ma doprowadzić do wyeliminowania dyskomfortu mieszkańców i zmniejszenia uciążliwości wydarzeń mających swój przebieg w Rynku Głównym.
Z poważaniem
Z-ca DYREKTORA WYDZIAŁU
Mariusz Kaczmarek